منطقه‌بندی سرزمینی و تقسیم کار ملی؛ پیش نیاز تحقق اهداف آمایش سرزمین در ایران

Authors

  • امیر ثامنی کارشناس برنامه ریزی و آمایش سرزمین سازمان برنامه و بودجه کشور
Abstract:

در مطالعه‌ها و برنامه‌‌ریزی‌‌های آمایشی و منطقه‌‌ای، تدوین راهبردها و سیاست و همچنین تقسیم کار بین مناطق مختلف یک کشور بر اساس مجموعه‌‌ای از ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و توان بوم‌شناختی (توان اکولوژیکی) مهمترین اهداف برنامه‌‌ریزی‌‌های منطقه‌‌ای و آمایشی است. به همین دلیل منطقه‌بندی(1) پهنه‌‌های هر کشور یکی از بحث‌های محوری در آمایش سرزمین و برنامه‌‌ریزی منطقه‌‌ای قلمداد می‌‌شود، به همین علت در خلال چند دهه گذشته و همزمان با طرح موضوع آمایش سرزمین و تقسیم کار ملی بر اساس منطقه‌بندی همواره در کانون توجه برنامه‌‌ریزان آمایش در کشور بوده است. متاسفانه با وجود گذشت سالیان متمادی از برنامه‌‌ریزی‌‌های منطقه‌‌ای و آمایشی در کشور و طرح موضوع منطقه‌بندی در کشور به تناسب ویژگی‌‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و بوم‌شناختی، هر گز این منطقه‌بندی‌ها عملیاتی نشده و کماکان این منطقه‌‌بندی‌‌ها با نگرش سیاسی و در چارچوب ‌تقسیم‌بندی استانی است. مقاله حاضر در زمره پژوهش‌‌های کیفی دسته‌‌بندی شده که در آن با بهره‌‌گیری از روش تحلیل محتوا و ابزار مطالعه اسنادی و کتابخانه‌‌ای به بررسی و تحلیل الزامات منطقه‌‌بندی سرزمینی در کشور و پیشینه این مقوله در تاریخ نظام برنامه‌‌ریزی کشور پرداخته شده است. دستاوردها و نتایج این پژوهش، را باید ماحصل تجارب و تحلیل‌‌های کارشناسی نگارندگان در طی سال‌‌های اخیر در سازمان برنامه و بودجه کشور و جمع‌‌بندی نظرها و دیدگاه‌‌های شفاهی بسیاری از صاحب‌‌نظران و کارشناسان خبره ملی و استانی دانست. بر این اساس در این مقاله ضمن برشمردن اهمیت و ضرورت منطقه‌‌بندی سرزمینی در کشور، به صورت خلاصه به انواع منطقه‌‌بندی‌‌های سرزمینی صورت گرفته در کشور اشاره شده و پس از تشریح مهمترین موانع و مشکلات فراروی منطقه‌بندی سرزمینی در کشور، نسبت به ارایه شیوه‌‌ای نوین در منطقه‌‌بندی سرزمینی کشور اهتمام شده است.  

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

آمایش سرزمین، پیش نیاز عدالت اجتماعی (مقدمه‌ای بر نقش آمایش سرزمین در تحقق عدالت اجتماعی و توسعه پایدار)

واقعیت این است که اکثر برنامه های عمرانی که قبل از انقلاب اسلامی در کشور انجام گرفته است، نه تنها موفق به ایجاد تعادلهای فضایی نشده اند بلکه تشدید نابرابریها و قطبی شدن فرآیند توسعه و عدم تعادل‌های اقتصادی- اجتماعی را نیز به همراه داشته اند. تفوق دیدگاههای بخشی، برنامه ریزی از بالا و تمرکزگرا (با هدف ریزش اثرات توسعه به پایین)، رجحان رشد بر توزیع عادلانه، اولویت صنعت و پروژه های با مقیاس بزرگ و...

full text

بررسی نقش آمایش سرزمینی در امنیت جمهوری اسلامی ایران

  برنامه‌ریزی در دنیای امروز یکی از ابزارهای ساماندهی محیط جغرافیایی است. به‌عبارت دیگر برنامه‌ریزی به‌صورت اصولی، نوعی تفکر در باره‌ی مسائل اقتصادی، سیاسی، دفاعی، اجتماعی و فرهنگی است و به‌صورت قطعی جهت‌گیری آینده‌نگری دارد؛ و به‌گونه عمقی به روابط، اهداف و تصمیمات همه‌جانبه توجه دارد؛ و به شدت در زمینه‌ی خط‌مشی و برنامه، جامعیت را می‌طلبد. اساس هر برنامه‌ریزی فضایی، قانون آمایش سرزمین است. اق...

full text

آسیب‌شناسی و ارزیابی طرح های آمایش سرزمین در کشور ایران

قریب به 70 سال سابقه در نظام برنامه‌ریزی کشور و همچنین 50 سال تجربه تلاش برای نهادینه ساختن رویکرد آمایشی- فضایی در نظام مدیریت و اقدامات توسعه‌ای در کشور وجود دارد، ولی هنوز نبود یک سند آمایشی مورد وفاق در سطح ملی و سازوکارهای نهادی و قانونی تحقق‌بخش برنامه‌ها و طرح‌های آمایشی تدوین شده سبب شده که نظام تخصیص نتواند به‌رغم تأکیدات خاص تمام اسناد برنامه‌های بخشی به نابرابری‌های منطقه‌ای پایان بخ...

full text

تحلیل و بررسی موانع آمایش سرزمین در ایران

سابقۀ برنامه ریزی عمرانی در کشور بیش از شش دهه است. در این مدت، برنامه ریزی در مفهوم عام و آمایش سرزمین در مفهوم خاص، تحت تأثیر شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، همواره با دگرگونی هایی همراه بوده است. این برنامه ها با موانع و چالش هایی رو به رو بوده اند. هدف مقالۀ حاضر تحلیل و ارزیابی این چالش ها و موانع پیش روی اجرای برنامه های توسعه در مفهوم عام و آمایش سرزمین در مفهوم خاص است. روش تحقیق در این...

full text

اولویت سنجی شاخص های عدالت اسلامی - ایرانی در تحقق آمایش سرزمین و توسعه ی متعادل در ایران

برنامه‌ های توسعه مهمترین ساز وکار حکومت برای تحقق عدالت در جامعه است. به همین دلیل توجه اساسی به عدالت اکولوژیکی، اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و فرهنگی در برنامه نویسی و تنظیم آن در چارچوب عدالت اسلامی به ساخت‎یابی عادلانۀ جامعه و تعالی و پیشرفت متوازن در همۀ ابعاد، عرصه ها، قشرها و مناطق مختلف جغرافیایی کشور منجر می شود. در این راستا، برنامه های آمایش سرزمین چارچوب مهمی در پیشرفت متوازن جامعه در ...

full text

روش‌های بهینه‌سازی در آمایش سرزمین

امروزه روش‌های بهینه‌سازی در ابعاد مختلف آمایش سرزمین نظیر مکان‌یابی و بهینه‌سازی فضای کالبدی، کاربرد فراوانی دارد. در این مقاله به بررسی روش‌های مختلف بهینه‌سازی چند معیاره در مکان‌یابی و بهینه‌سازی در فضای کالبدی می‌پردازیم و در هر یک از دو زمینه با ارایه مثال، چگونگی کاربرد آنها را خواهیم دید.

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 10  issue 20

pages  5- 20

publication date 2020-02-03

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023